|
|
| Odbiornik Elektrit Super5 GZ z lampą AK1 - widok z przodu | Odbiornik Elektrit Super5 GZ z lampą AK1 - widok z tyłu na chassis |
|
|
| Odbiornik Elektrit Super5 GZ z lampą AK1 - widok z tyłu na ściankę | Odbiornik Elektrit Super5 GZ z lampą AK1 - widok chassis od tyłu |
|
|
| Odbiornik Elektrit Super5 GZ z lampą AK1 - widok chassis od przodu | Odbiornik Elektrit Super5 GZ z lampą AK1 - widok chassis od spodu |
Super5 jest bardzo ciekawym i rzadkim odbiornikiem produkowanym przez Elektrita w 1934 roku. Jest to pierwszy odbiornik superheterodynowy produkowany przez tę wileńską firmę. Powstał on we współpracy z austriacką firmą Minerwa i elektrycznie jest niemalże identyczny z odbiornikiem Minerwa 4WKS, jednak ich konstrukcja mechaniczna jest odmienna, na korzyść polskiego radia - np. Elektrit posiada dużą skalę z nazwami stacji, a Minerwa małą skalę w okienku. Odbiornik ten był produkowany w dwóch wersjach układowych, identycznych z wyglądu, różniących się zastosowanymi lampami. Ta strona opisuje odbiornik w którym zastosowaną lampę AK1 w stopniu przemiany częstotliwości
Odbiornik schowany jest do niezbyt dużej pionowej skrzynki, z czterema pokrętłami. Górną połowę tylnej ścianki zajmuje materiał maskujący głośnik, dość głęboko przesunięty do środka skrzynki. Poniżej znajduje się prostokątna blaszana skala chroniona szybą, a pod nią trzy pokrętła. W skali wycięte są cztery otwory - jeden podłużny na górze i trzy okrągłe po lewej stronie. W otworze u góry umieszczono neonówkę sygnalizującą dostrojenie odbiornika (pierwowzór oka magicznego), za otworami po lewej znajdują się żaróweczki sygnalizujące wybrany zakres fal. Żaróweczki są przysłonięte kolorowymi szkiełkami - falom krótkim odpowiada kolor zielony, średnim czerwony a długim żółty. Pokrętła pod skalą odpowiadają odpowiednio: lewe za siłę głosu, środkowe to strojenie, prawe to barwa tonu. Pokrętło zmiany zakresu znajduje się na lewej bocznej ściance odbiornika i jest "wpuszczone" w ściankę, tak, że nic nie wystaje.
Konstrukcja tej wersji odbiornika jest typowa dla odbiorników z przemianą częstotliwości zbudowaną na oktodzie, różni się od drugiej wersji tego odbiornika. Zachowane zostało chassis i wszystkie cewki z wersji z lampą E446 z wyjątkiem cewek fal krótkich.
Sygnał z anteny za pomocą sprzężenia indukcyjnego podany jest na dwuobwodowy filtr pasmowy dla fal długich i średnich, lub na prosty jednoobwodowy filtr dla fal krótkich. Obwody filtru pasmowego są ze sobą sprzężone pojemnościowo, małą pojemnością od góry i dużą pojemnością od dołu. Sygnał z wtórnego obwodu filtra pasmowego steruje siatką lampy mieszającej AK1 Philipsa lub MO465 Tungsrama. Na wszystkich trzech zakresach mieszacz objęty jest pętlą ARW.
Obciążeniem mieszacza jest dwuobwodowy filtr pasmowy sterujący z kolei wzmacniacz częstotliwości pośredniej. Wzmacniacz p.cz. wykorzystuje selektodę E447, w jej anodzie znajduje się analogiczny filtr pasmowy p.cz. Ciekawym rozwiązaniem jest wykorzystany układ wskaźnika dostrojenia. Ponieważ układ wzmacniacza p.cz. objęty jest pętlą ARW to składowa stała prądu anodowego zmienia się ze zmianami poziomu sygnału na wejściu radia - im sygnał silniejszy tym składowa stała mniejsza. Równolegle do lampy i obwodu p.cz. w jej anodzie podłączona jest neonówka sygnalizacyjna zbudowana w ten sposób, że długość świecącego obszaru zależy od płynącego przez nią prądu. Lampa wzmacniacza p.cz. wraz z neonówką zasilana jest z napięcia dodatniego przez opornik 15kΩ, tak dobrany, aby bez lampy prąd płynący przez neonówkę powodował jej świecenie na całej długości. W tej sytuacji im więcej prądu będzie brała lampa wzmacniacza p.cz. tym mniej go będzie przepływać przez neonówkę i tym krótszy będzie jej świecący fragment. A ponieważ prąd lampy wzmacniacza p.cz. jest tym większy im słabszy jest odbierany sygnał to w efekcie długość świecącego paska odpowiada sile odbieranego sygnału.
Sygnał z wtórnego obwodu drugiego filtra p.cz. wysterowuje detektor na diodzie lampy E444. Lampa ta jest bardzo ciekawą i rzadko używaną lampą - binodą, czyli połączeniem diody i tetrody w jednej bańce. Na diodzie tej powstaje napięcie małej częstotliwości i pewna składowa stała wykorzystana jako napięcie ARW. Składowa m.cz. poprzez potencjometr regulacji siły głosu steruje siatką sterującą tetrody lampy E444. Lampa ta pracuje jako wzmacniacz wstępny m.cz., dając dość silne wzmocnienie - kilkadziesiąt razy. Wzmacniacz ten jest konwencjonalnym wzmacniaczem oporowym, dodatkowo posiada on na wyjściu filtr dolnoprzepustowy likwidujący resztki pośredniej częstotliwości i najwyższe składowe akustyczne (np. gwizdy zakłócające pochodzące od interferencji z sąsiednią stacją). Wzmacniacz końcowy jest bardzo typowy - wykorzystuje pentodę głośnikową typu E443. Na jej wyjściu jest podłączony głośnik poprzez transformator głośnikowy. Równolegle do uzwojenia pierwotnego transformatora głośnikowego dołączone są gniazda zewnętrznego głośnika - musi to być głośnik wysokoomowy. Dodatkowo dołączony jest tam układ regulacji barwy tonu - szeregowe połączenie potencjometru i kondensatora. Dość nietypowym rozwiązaniem, coraz rzadziej już wtedy spotykanym są gniazda do podłączenia uzwojenia wzbudzenia zewnętrznego głośnika, wykorzystywane wtedy, gdy był to głośnik z elektromagnesem (wtedy już praktycznie niespotykane rozwiązanie w głośnikach zewnętrznych). Gniazda te są podłączone równolegle do uzwojenia wzbudzenia wbudowanego głośnika.
Zasilacz odbiornika jest typowy - transformator z odczepami w uzwojeniu pierwotnym pozwalającymi dostosować odbiornik do jednego z kilku napięć zasilania dostarcza wszystkich niezbędnych napięć żarzeniowych i anodowych. Prostownik wykorzystuje podwójną diodę prostowniczą typu 1805. Napięcie anodowe jest filtrowane z przydźwięku w filtrze LC typu pi. Odbiornik wykorzystuje tzw. ogólny minus - do ujemnej polaryzacji siatki lampy E443 wykorzystywane jest napięcie uzyskiwane opornika w zasilaczu przez który przepływa cały prąd zasilający odbiornik. Opornik ten jest podłączony pomiędzy masę odbiornika a środkowe wyprowadzenie transformatora - powstaje na nim ujemny spadek napięcia wykorzystywany do polaryzacji siatek.