Rola getteru w lampach elektronowych

Większość lamp elektronowych wymaga, aby wewnątrz bańki panowała próżnia - takie lampy nazywany kenotronami (Są też lampy gazowane - gazotrony, ale teraz nie będziemy o nich mówić). Jeżeli wewnątrz lampy znajdzie się za dużo gazu, to rozpędzone elektrony zderzając się z jego atomami będą je jonizować - powstaną jony dodatnie i ujemne elektrony. W sytuacji, gdy ciśnienie gazu albo napięcie na lampie będzie odpowiednio duże, to nowo powstałe elektrony i jony będą przyspieszane przez pole elektryczne występujące w lampie, dalej będą się zderzać z następnymi atomami gazu i zapali się w lampie łuk elektryczny, co prowadzi do niemalże natychmiastowego jej zniszczenia. Jeżeli ciśnienie gazów będzie za małe, aby zapalić łuk przy danym napięciu to jony dodatnie będą się poruszały w stronę ujemnej elektrody - katody, ponieważ będą się poruszać w silnym polu elektrycznym wytwarzanym przez napięcie anodowe rozpędzą się do dużej prędkości, czyli uzyskają znaczną energię. Tą energię przekażą elektrodzie w którą uderzą - katodzie, co spowoduje szybsze jej zużycie i to a dwa sposoby: przez podgrzanie i zatrucie wnikającymi do warstwy emisyjnej jonami. Podgrzanie dodatkowe katodzie (zwłaszcza tlenkowej) szkodzi - jeżeli pracuje ona w za wysokiej temperaturze jej powierzchnia czynna odparowuje z jej powierzchni - katoda traci emisyjność, ponadto istnieje zwiększone ryzyko przepalenia się włókna żarzenia. Drugim czynnikiem uszkadzającym katodę jest jej "zatrucie" - obce jony wnikając w powierzchnię katody niszczą jej strukturę chemiczną - na powierzchni katody tworzą się nowe związki chemiczne które bardzo skutecznie obniżają zdolność emisyjną powierzchni katody. Gazy wewnątrz bańki mogą się brać z kilku źródeł: Z nieszczelności wszelkiego rodzaju przepustów przez szkło bańki (np. przy wyprowadzeniach), mogą się wydzielić tzw. gazy powierzchniowe - są to atomy gazów mocno przyczepione do powierzchni ciał stałych, które się uwalniają m.in. przy wysokiej temperaturze, oraz jakieś resztki gazów zawsze pozostają po procesie produkcji lampy.

W celu zapobieżenia zbierania się gazów powierzchnia wewnętrzna bańki pokryta jest getterem, czasami nazywanym po polsku pochłaniaczem. We współczesnych lampach ma on na ogół kształt mniejszej lub większej lustrzanej plamy wewnątrz bańki. Jeżeli jest dobry - czyli kiedy lampa ma próżnię powinien mieć srebrzysty metaliczny kolor, kiedy lampa nie ma próżni - robi się najczęściej zupełnie przezroczysty, albo zamienia się w biały nalot. W czasie produkcji getter był umieszczany w zbiorniczkach np. w kształcie obręczy lub metalowe płytki, w czasie produkcji jest rozpylany na powierzchnię szkła tworząc lustrzaną wartswę. W innych typach lamp (np. w radzieckich 6С19П) wykozrsyany jest getter innego rodzaju pokrywający powierznię anody. W lampach stergo typu produkowanych w tzw. procesie azydkowym getter jest koloru czarnego i pokrywa całą wewętrzną powierzchnię bańki, np. w pierwszych seriach lamp typu RES164 czy A409. Z kolei pierwsze historycznie gettery fosforowe tworzyłyny na wewnętrznej ściance bańki przeźroczyste, kolorowe pokrycia, np. w kolorze żółtym czy pomarańczowym. Jako ciekawostkę można podać, iż pierwsze lampy z getterem barowym (lustrzanym) bywały malowane na 'fosforowe' kolory, ze względy na przyzwyczajenie klientów: "lampa kolorowa = lampa lepsza".

Powrót