|
|
| Odbiornik Elektrit Gloria Z - widok z przodu | Odbiornik Elektrit Gloria Z - widok z tyłu na chassis |
Elektrit Gloria to luksusowy odbiornik produkowany przez firmę Elektrit w sezonie 1936/37. Jest to wysokiej klasy odbiornik superheterodynowy odbierający fale w czterech zakresach: długie, średnie i dwa zakresy fal krótkich. Dodatkowo odbiornik wyposażony jest w unikalną funkcję nazwaną przez producenta "lampowym eliminatorem trzasków". Na tym samym chassis co Gloria Elektrit zbudował model Excelsior, różniący się od Glorii bardziej rozbudowanym wzmacniaczem m.cz. w układzie przeciwsobnym z dwoma lampami AL1.
Odbiornik schowany jest do dużej drewnianej skrzynki, w pionowym układzie. Krawędzie pomiędzy przednią i bocznymi ścnakami, oraz pomiędzy ściankami bocznymi a górną są zaokrąglone. Na dole przedniej ścianki, w jej centralnej części umieszczona jest bakelitowa ramka skali w kształcie zbliżonym do kwadratu. Pod skalą, na ramce umieszczone są dwa podwójne pokrętła. Pokrętło po prawej stronie odpowiada za zmianę zakresu (wewnętrzne) i przełącznik stacji lokalnej (zewnętrzne). Pokrętło po stronie lewej odpowiada za strojenie (wewnętrzne) i siłę działania eliminator trzasków (zewnętrzne). Ponadto po obu stronach ramki są umieszczone pojedyńcze pokrętła, lewe służy do regulacji siły głosu, prawe do regulacji barwy tonu. Nad skalą zamontowany jest głośnik, schowany za pięcioma wąkimi pionowymi wycięciami, zachodzącymi na górną ściankę obudowy.
Elektrycznie Gloria jest czterozakresową, siedmioobwodową superheterodyną. Układ radia jrest typowy dla tej klasy odbiorników, z wyjątkiem dodatkowego układu lampowego eliminator trzasków. Układ wejściowy ma postać dwuobwodowego filtru pasmowego dla fal średnich i długich, i pojedyńczego obwodu wejściowego dla obu zakresów fal krótkich. W obu przypadkach sprzężenie z anteną jest indukcyjne. Obwody filtru pasmowego dla fal średnich i długich średnich sprzężone są ze sobą za pomocą niewielkiej (rzędu 1pF) pojemności od góry. Sygnał z obwodów wejściowych doprowadzony jest do siatki czwartej oktody AK2 na której zbudowany jest mieszacz odbiornika. Generator mieszacza wykorzystuje układ Meissnera i zbudowany jest w klasycznym układzie wykorzystującym siatkę pierwszą i drugą oktody. Mieszacz jest wyłączany w pozycji "GRAMOFON" przełącznika zakresów poprzez odłączenie zasilania siatki drugiej oktody.
Obciążeniem mieszacza jest typowy dwuobwodowy filtr pasmowy, pracujący na typowej dla Elektrita, niskiej wartości częstotliwości pośredniej - 128kHz. Wtórny obwód filtru steruje siatką pierwszą selektody typu AF3 pracującej jako wzmacniacz częstotliwości pośredniej. Obciążeniem tego stopnia jest analogiczny dwuobwodowoy filtr pasmowy nastrojony na wartość częstotliwości pośredniej. Wzmacniacz p.cz. jest objęty pętlą ARW, pracującą jednakowo na wszystkich zakresach, w związku z tym w jego obwodzie umieszczony jest wskaźnik siły sygnału. Nie można go umieścić w obwodzie mieszacza, gdyż dla fal krótkich mieszacz nie jest objęty pętlą ARW i na tych zakresach nie byłoby poprawnych wskazań siły sygnału. Miernik ma postać miliamperomierza mierzącego składową stałą prądu anody lampy AF3. Prąd ten jest zależny od napięcia ARW, tym mniejszy im większe jest napięcie ARW, które to z kolei zależy od siły sygnału. Ponieważ największy prąd anody płynie dla najsłabszych sygnałów to skala wskaźnika oznaczona jest odwrotnie - ze wzrostem prądu spada liczba wskazywana przez wskaźnik.
Następnym stopniem za wzmacniaczem p.cz. jest detektor wraz z układem eliminatora trzasków. Do detekcji napięcia automatycznej regulacji wzmocnienia służy jedna z diod lampy AB2. Zasilana jest sygnałem p.cz. z pierwotnego obwodu filtra pasmowego, poprzez niewielki kondensator. Uzyskane napięcie ARW po odfiltrowaniu polaryzuje siatki wzmacniacza częstotliwości pośredniej i, dla fal średnich i długich, mieszacza. Do detekcji sygnału akustycznego służy jedna z diod lampy ABC1. Zdetekowany sygnał małej częstotliwości przez potencjometr regulacji głośności steruje siatką pentody AF7, pracującej jako wzmacniacz wstępny m.cz.
Dodatkowej uwagi wymaga nietypowy układ eliminatora trzasków. Zbudowany jest na bazie triody lampy ABC1. Na jej siatkę podane jest ujemne napięcie stałe, które jest proporcjonalne do siły odbieranego sygnału. Uzyskiwane jest ono z detektora m.cz. po odfiltrowaniu składowych zmiennych przez filtr dolnoprzepustowy RC zbudowany z opornika 800kΩ i kondensatora 10000cm. Napięcie to zatyka triodę lampy ABC1, zmniejszając jej prąd anody tym bardziej im silniejszy jest odbierany sygnał. Katody triody ABC1 i pentody AF7 pracującej jako wstępny wzmacniacz m.cz. są połączone ze sobą i podłączone do masy przez opornik 5kΩ, przez który w związku z tym płynie zarówno prąd katody AF7 jak i prąd katody ABC1. Ponieważ siatka AF7 jest spolaryzowana do stałego potencjału masy, więc punkt pracy tej lampy zależy od prądu triody ABC1, czyli od siły odbieranego sygnału. Gdy odbierany sygnał jest słaby, albo radio jest odstrojone od stacji prąd triody ABC1 jest duży, spadek napięcia na oporniku 5kΩ również, w związku z tym lampa AF7 jest zatkana i nie przepuszcza sygnał↓ m.cz., który w tym momencie zawiera głównie szum. Po dostrojeniu do stacji, gdy prąd triody ABC1 spada, spada napięcie na oporniku 5kΩ, lampa AF7 się odtyka i zaczyna przepuszczać dźwięk, który w tym momencie powinien zawierać czysto brzmiącą audycję. W rezultacie powinno się otrzymać efekt cichego strojenia, gdzie pomiędzy stacjami, gdy słychać tylko irytujący szum, radio samo się wycisza. Do regulacji siły tego efektu służy potencjometr regulacji trzasków, który reguluje napięcie stałe na anodzie triody ABC1 od zera do ok 200V, określając tym sposobem maksymalny prąd jej katody i próg zadziałania wytłumienia.
Dalszy fragment układu jest konwencjonalny i bez żadnych nietypowych elementów. Wzmacniacz wstępny m.cz. na lampie AF7 pracuje w układzie oporowym, z pojemnościowym sprzężeniem na siatkę pentody końcowej AL1. Wzmacniacz końcowy jest wykonany w klasycznym układzie transformatorowym, z gniazdem głośnika zewnętrznego podłączonym do pierwotnego uzwojenia transformatora głośnikowego, więc musi on być wysokoomowy, albo wyposażony we własny transformator. Między anodą a masę lampy końcowej włączony jest układ regulacji barwy w postaci szeregowehgo połączenia kondensatora 35000zm i potencjometru regulacji barwy tonu. Zasilacz odbiornika jest również typowy. Napięcie sieci zasilającej jest podane na transformator zasilający, z odczepami do wyboru pasującego napięcia sieci zasilającej. Zastosowoano prostownik dwupołówkowy na diodzie AZ1, i filtr tętnień LC układzie typu Π. Dławik filtru jest umieszczony nietypowo - w gałęzi masy, pomiędzy środkowym wyprowadzeniem uzwojenia anodowego a masą.